Поиск
Форма входа
Radio Tas-iX

Для выбора радио используйте кнопки влево и вправо
Мини-чат
Статистика



Онлайн всего: 2
Гостей: 2
Пользователей: 0
Посетители за сегодня

[Подробная статистика]


Зарегистрированных
Всего:
2718
Новых за месяц: 0
Новых за неделю: 0
Новых вчера: 0
Новых сегодня: 0
Главная » Статьи » tarix

Исломда ноанъанавий оқимлар ва диний экстремизм
Исломда ноанъанавий оқимлар ва диний экстремизм.
1. Исломда пайдо бўлган ноанъанавий оқимлар ҳақида умумий маълумот.
2. Ваҳобийлик ва унинг мафкуравий асослари.
3. Хизб-ут-тахрир экстремик партиясининг фаолияти
4. Акромийлар.
Узбекистон Республикасининг «Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тугрисида»ги Конуни вамЖиноят кодексида «экстремизм», «сепаратизм», «фундаментализм» каби атамалар куп учрайди.
«Экстремизм» лотин тилидан олинган суз булиб, «кескин фикр ва чораларни ёклаш, кескин чораларга тарафдорлик» маъносини англатади. Олимлар «экстремизм» иборасини сиёсий атама деб карайдилар. Бу атаманинг сиёсат билан боглик жихатлари шундаки, норасмий экстремистик ташкилотлар рахбарлари сиёсий масалалар юзасидан «кескин, катъий чоралар куриш йули билан», яъни куч ишлатиш, зурлик билан давлатлардаги расмий хокмиятни узгартиришни уз одига максад килиб куйганлиги терговда олинган турли манбалардан маълум. Диний экстремизм – бу кенг маънони англатади. Экстремистлар барча динларда, масалан буддизм, христианлик, исломдаги турли окимларда учраб туради. Аммо, хозирда ислом дини никоби остидаги диний-сиёсий норасмий партия, харакатлар аъзолари томонидан Узбекистон Республикасида турли жиноятлар содир этилаётган миллий хавфсизликка тахдид солмокда.
«Фундаментализм» - ута тор диний оким хисобланади. Фундаментализм тарафдоралри турли динларда мавжуд. Бу атама ассримизнинг бошида АКШда протестантизм тарафдорлари томонидан ишлатилган. Фундаменталистлар Библияни танкидан рад этиб, христиан динни бошлангич асосларини таргиб килиш ва айнан уша даврдаги диний хаёт коидаларини жорий этишни илгари сурганлар.
Аникроги, «Фундаментализм» атамаси аслида христиан дини билан богликдир. Унинг биринчи бор расмий кулланиши 1908 йили АКШнинг Калифорния штати протестантлари томонидан ишлатилган. 
«Сепаратизм» хам лотин тилидан олинган булиб, маъноси «ажралиб чикишга, алохида булишга интилиш» демакдир. Бу хам хокимиятни ноконституциявий йуллар билан кулга киритишга интилувчи кучларнинг сиёсатга аралашишларини билдиради.
Сепаратистик фикрдаги экстримистик диний оким тарафдорлари Россия давлатининг Чеченистон худудида хам мавжуд.
Умуман олганда, фундаменталистик, экстремистик ва сепаратистик харакат «уртамиёна» ёки «куч ишлатиш»ни таргиб килишдан катъий назар, уларнинг максади битта: сиёсий хокимиятни эгаллаш ва давлат тузуми, барча жамият хаётини шариат конунларига буйсундиришдир.
Утган йиллар давомида Узбекистон Республикасида 10 ортик турли номлар билан аталган диний-сиёсий экстремистик окимлар ва харакатлар ноконуний равишда фаолият курсатгани тергов идоралари томонидан аникланган. Жумладан: хизб-ат-тахрир, акромийлар, узун сокол, вахобийлар, ислом лашкарлари, тавба каби норасмий ташкилотлар мавжудлиги кайд килинган.Уларнинг баъзи бирлари тугрисида тергов идораларида мавжуд булган маълумотларга суяниб тухталмокчимиз.
«Акромийлар» эллигинчи йилларда Фаргона водийсида вужудга келган булиб, унинг номи оху оким ташкилотчиси булган кандайдир «мулло Акром»номи билан боглик. Уларнинг гояси Оллохни тан олиш, пайгамбарни, ота-онани, хар кандай давлат бошкарувини рад этиб, факат оким сардорига итоат килиш. Кейинги йилларда мазкур оким карашларини Акром Йулдошев ривожлантиришга харакат килган ва узининг «Иймонга йул» деб номланган фикр-мулохазалари акс этган дастурини ишлаб чиккан. Унда асосий максад ислом давлатини барпо этишга каратилган.
Наманганлик Тохир Йулдошев туксонинчи йилларининг бошида «Ислом лашкарлари» деб номланган норасмий диний экстремистик ташкилотга асос солган. Бу ташкилот аъзолари «вахобийлар»нинг карашларини куллаб-кувватлаганлар. Улар ута реакцион ва террористик хусусиятга эга булган экстремистлар саналади. Уларнинг Узбекистон давлати худудида содир этган катор ута огир жиноятлари фош этилган. Жиноий уюшма аъзоларининг купчилиги жазоланган, Узбекистон худудидаги фаолияти тугатилган. Аммо, ташкилот рахабарлари чет давлатларга кетган. «Ислом лашкарлари» хам ноконуний йуллар билан хокмиятни эгаллаш, давлат ва жамиятни исломлаштириш каби ниятларини илгари сурганлар.
«Хизб-ат-тахрир ал-Исломий» (Ислом озодлик партияси).
Узбекистон Республикасининг тергов идоралари томонидан жиноятлари фош этилган, «Хизб-ат-тахрир» норасмий диний-сиёсий партия булиб, у 1952 йилда Куддус шахрида фаластинлик юрист Тахийюддин Набахоний (1909-1979) томонидан, «Ал-Ихвон ал-муслимин» рахбарларидан Сайд ал-Кутб билан гоявий келишмовчилик натижасида, ундан ажралиб чикиб ташкил этилган. Хориждаги ахборот марказларидан бирининг тахминий маълумотига кура, бу ташкилот Буюк Британия махфий хизматининг бевосита ёрдами асосида ташкил топган ва Америка коммунистик партияси томонидан куллаб-кувватланган.
Такийюддин Набахоний мусулмон давлатларидаги мавжуд тузумни узгартириб, «халифалик» давлатини ташкил этиш гоясини илгари сурган. Уз карашларини «Ислом низоми», «Исломий оламга кайнок нидолар», «Хизб-ат-тахрирнинг тушунчалари» ва бошка асарларида баён этган. Партия дастурига биноан куйидаги ташкилий тизим асосида фаолият курсатиш жорий этилган, яъни «мансаб пиллапоялари» куйидаги тартибда таксимланган: «Халифалик давлати»даги энг юкори «лавозим» «Амир-Киёдат», - бошкарув деган маънони англатади. Алохида давлатнинг бошлиги «Муътамад», вилоятлар микёсида «Масъул», туман буйича – «Накиб» рахбарлик килади. Унинг ёрдамчиси «Накиб ёрдамчиси» дейилади. Партия аъзолари ва аъзоликка кабул килинувчиларга таълим берувчини «Мушриф» дейилади ва нихоят, таълим олувчиларни «дорис» дейилади.
«Халка» деб номланган хар бир алохида гурухга 4-5 аъзо жалб этилади. Гурухдагилар узаро бир-бирини тахаллуси ёки исми оркали биладилар холос. Улар билан утказилган машгулотлар ута махфийлаштирилган. 
Бугунги кунда партияга Фаластиннинг Халил шахрида тугилган Абдулкадим Заллум рахбардир. Мазкур диний ташкилот фаолияти 1982 йилдан бошлаб кучайган. Ташкилот рахбарларининг асосий кисми Гарбий Европа давлатларида яшаб, уз фаолиятини олиб боради. Партия филиаллари Ирок, Афгонистон, Покистон, Мср, Иордания, Тунис, Кувайт ва бошка араб давлатлари хамда Туркияда кенг таркалган. «Хизб-ат-тахрир ал-исломий» диний-сиёсий ташкилоти хам ваххобийлар каби давлатни сиёсий бошкаришга арлашиш, конуний хукуматни тунтаришни аста-секинлик билан амалга ошириш оркали ислом давлати урнатишга интилади.
Ваххобийлар хукуматни кулга олишда очик кураш, экстремистик террорчилик йулини тутсалар, «хизбчилар» гоявий, мафкуравий кураш услубини куллайдилар. Улар беш кишидан иборат булган халка-халкаларга булиниб, мафкуравий таргибот ишларини олиб борадилар, ёшлар тарбиясидаги маънавий бушликдан фойдаланиб, уларнинг онгини захарлашга уринадилар.
«Ваххобийлик» - фундаменталистик йуналишдаги оким.
Ваххобизм – XVIII аср урталарида Арабистон ярим оролининг марказий кисми хисобланмиш Нажд вилоятида ислом динининг сунна йуналишидаги ханбалий мазхаби таълимоти узагида пайдо булган. Унинг асосчиси Мухаммад ибн Абд ал-Вахоб хисобланади. У 1703 йилда тугилиб, 1791 йилда вафот этган. Мухаммад ибн Абд ал-Вахоб кози оиласида тарбия топган. Ибн Абд ал-Вахобнинг купчилик дин масалалари юзасидан узгача фикрдалигини куриб, ота, акаси Сулаймон ва устозлари уни диний масалаларни хал килишдаги хатолари ва нотугри йулда кетаётганлиги хакида огохлантирганлар. Шунингдек, акаси Сулаймон уша пайтда ахоли орасида укаси таргиб килган нотугри карашларнинг сингдирилишига карши курашгани манбаларда зикр этилган.
Ибн Абд ал-Вахобнинг экстремистик фаолияти XVIII асрнинг урталарида авж олган. Унинг карашлари ва харакати ислом дини гояларини бузишга, нотугри таргиб килишга каратилганлигини англаган акаси ва устозлари уш замонда ёзилган китобларда «унга эргашган бахтсизликка дучор булади» деб танкид килган.
Ваххобий таълимотининг асосини «соф тавхид» гояси, факат Оллохнинг ягоналигини тан олишдан иборат. Пайгамбар, авлиёларнинг шафоатларидан умидвор булиш, кабристонларни зиёрат этишни рад килиб, тасаввуфни тан олмайдилар. Шунингдек суръатга тушиш, мархумлар рухига тиловатлар укиш, хайри эхсон килиш кабилар хам ножоиз хисобланади. Бу оким тарафдорлари тамаки чекиш, ипак кийим кийиш, тасбехдан фойдаланиш, кушик, мусика, театр, кино, тасвирий санъат ва умуман олганда маънавий маданият тараккиётига карши булган. Улганларни хотирлаб утказилган «уч, етти, - ишонмок куфр» деб хисоблайдилар.
Кайд этиш жоизки, ваххобийлар узлари зулм утказган худаддаги барча мусулмон ахолисига уз мафкурасини мажбуран сингдира олмаган. Уларнинг ута тор мутаассиб таълимоти халкнинг каттик каршилигига учраган. XVIII аср охири XIX асрнинг биринчи чорагида ваххобийларнинг номакбул гоясини жамиятдан сидириб ташлаш учун Миср хукмдори Мухаммад Али уларга карши кураш олиб боргани ва ваххобийлар тарафдоралрини батамом кириб ташлагани тарихдан маълум. Аммо, яна ваххобийлик «таълимоти»ни байрок килиб олган Абд ал-Азш ибн Сауд (1880-1953) рахбарлигида Арабистон ярим оролида 1920 йилда бошланган газовот (мустакиллик) уруши натижасида 1932 йилда хозирги Саудия Арабистони деб номланган янги давлатга асос солинган.
Узбекистон Республикасида фаолият курсатиши таъкикланган ваххобий диний-сиёсий окими аъзолари 1997 йиллардан бошлаб асосан Фаргона водийси вилоятларидаги Наманган, Андижон, Кукон, Маргилон, Корасув шахарларида турли жиноятларни содир этдилар. Кейинчалик, бу оким тарафдорлари Тошкент шахрида хам пайдо була бошлади. Бу норасмий жиноий окимни бошка минтакаларга ёйишга харакат килинаётганлиги хукукни мухофаза килувчи идоралар томонидан аниклангани жамиятни ташвишга солмокда. Айникса, Наманган шахрида жиноятлар содир этган «Ислом лашкарлари» ва «Адолат» каби жиноий уюшма аъзолари хам ваххобийлар окими тарафдорлари булиб, уларнинг бир кисми 1992-97 йиллар давомида Тожикистондаги фукаролик урушида исломий мухолифат тарафида жангларда фаол катнашгани хеч кимга сир эмас.
Тожикистондаги сиёсий мухолифат рахбарлари С.Нурий ва А.Гуражонзодага якин кишилардан бири Наманганлик ваххобий Жумабой Намангоний (Хожиев) хисобланади. У Узбекистон Республикасидан алдаб олиб борилган бир гурух ёшларни куроллантириб, 1999 йилнинг ёзида Киргизистон Республикаси худудига утди, Марказий Осиёни, жумладан, Узбекистон Республикасини хам диний экстремизм ва терроризмнинг гирдобига тортишга бехуда уринди.
Кайд этиш жоизки, Узбекистон Республикаси хукумати томонидан юкорида санаб утилган иллатларнинг сабаблари урганилмокда. Айникса, Узбекистон республикаси Президенти Ислом Каримов Олий Мажлис сессиялари ва Вазирлар Махкамасидаги йигилишларидаги маърузаларида ижтимоий хаётнинг барча сохаларида соглом мухитни яратиш учун аник чора-тадбирлар ишлаб чикариш, бошланган ислохотларни янада чукурлаштириш максадида тинимсиз изланиш лозим эканини талаб килмокда. Энг мухими, ахолининг маънавияти, тафаккурини янада юксалтириш, айникса, ёшларнинг турли окимлар таъсирига тушиб колмаслиги учун барча имкониятларни сафарбар этиш зарур эканлиги бугунги куннинг долзарб муаммоларидан бири деб бахоланмокда.


Категория: tarix | Добавил: admin (28.01.2011)
Просмотров: 5316 | Рейтинг: 3.0/9
Всего комментариев: 0
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
[ Регистрация | Вход ]
-->
Новости сайта
[25.04.2015][Драма]
Игра престолов / Game of Thrones ( 5 сезон ) ( 1 - 4 из 10 Серии ) (2015) TAS-IX (0)
[16.04.2015][Фантастика]
СТОЛ ЗАКАЗОВ. Фильмы по Вашему Заказу. (9)
[22.06.2014][Драма]
Игра престолов / Game of Thrones ( 4 сезон ) ( 1 - 10 из 10 Серии ) (2014) TAS-IX (2)
[18.06.2014][Комедия]
Салом Наташа / Salom Natasha (O'zbek Kino 2014) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Комедия]
Ажаб булибди / Ajab Bo'libdi (O'zbek Kino 2014) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Боевик]
Годзилла / Godzilla (CAMRIP - 2014) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Драма]
Дом Хемингуэй / Dom Hemingway (2013) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Боевик]
Боевые псы / Battledogs (2013) TAS-IX (1)
[18.06.2014][Драма]
Девочка на велосипеде / Girl on a bicycle (2013) TAS-IX (3)
[18.06.2014][Драма]
Джо / Joe (2013) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Драма]
Хоум Ран / Home Run (2013) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Боевик]
Боец / A Fighting Man (2014) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Детектив]
Отель «Гранд Будапешт» / The Grand Budapest Hotel (2014) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Боевик]
Грань будущего. / Edge of Tomorrow. (CAMRIP - 2014) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Драма]
Полный хаос / Total Siyapaa (2014) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Боевик]
13-й район: Кирпичные особняки / Brick Mansions (CAMRIP - 2014) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Драма]
Хорошенькая / The Pretty One (2013) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Детектив]
Замкнутая цепь / Closed Circuit (2013) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Боевик]
Малефисента / Maleficent (CAMRIP - 2014) TAS-IX (0)
[18.06.2014][Драма]
С двумя девушками / Iddarammayilatho (2013) TAS-IX (0)
облака тегов
Акио Ютсука Акихиро Мива Джейми Фокс Сергей Безруков Уилл Смит Эдриан Броуди Шэрон Стоун Алан Кинг Адам Голдберг Адриан Ленокс Жан Рено Софи Оконедо Джонни Депп Марион Котийяр Жерар Депардье Адам Лубарски Аль Пачино Кристофер Пламмер Рассел Кроу Брюс МакГилл James Pudderhall Аарон Крэвен Айэйн Белчер Kevin DeCristofano Wendy Ov сергей Катрина Кэйф Misti Mukherjee Namit Shah Raj Premi Rajan Verma Александр Яковлев Агния Дитковските Аарон Экхарт Аден Янг Ава Лондон Алекс Арлио Юэн МакГрегор Адам Чанлер-Берат Агос Виджайя Соджарво Marie Hammer Boda Michael Brostrup Nynne Bojsen Джеймс Вудс Nokuthula Ledwaba Sifiso Sihlang Оливье Мартинес адам Carolyn Ratteray Alex Mayzlin Gary L. Taggart Аида Тулебаева Алекс Галпер Орландо Блум Бенедикт Камбербэтч Киану Ривз Кристиан Бэйл Келлан Латс Джон Бернтал Алан Аркин Адриан Мартинес Айзая Мустафа Адам Скотт Стив Карелл Уиллем Дефо Александр Ревва Гарик Харламов Кристина Асмус Hye-eun Kim Kang Min Kyung Sang-hoon Choi джеки чан Rock n Heim System Of A Down The 2013 Billboard Music Awards Джей Барушель Джеймс Франко Сэмюэл Л. Джексон Микки Рурк Скарлетт Йоханссон Бен Кингсли Гвинет Пэлтроу Роберт Дауни мл. Уильям Сэдлер Августин Фриззелл Beyonce - I Am World Tour 2010 Frank Michael Pretzel Айс Кьюб А Ин Пак Christopher Jordan Lee Shawn Robidoux 8 серия Game of Thrones 4 Айзек Хэмпстед-Рай Дмитрий Нагиев Дмитрий Назаров гари олдман Грэм Грин Ажаруддин Мохаммед Абхишек Баччан Адитья Панчоли Айшвария Рай Адити Рао Хидари Акшай Кумар Адитья Шривастав Arush Bhiwandiwala Deven Bhojani Inaamulhaq Kanika Tiwari Madhurjeet Sarghi Hitanshu Lodhia Jeetpal Sachin Karekar Адиль Хуссэйн Аджит Вачани Абхай Деол Адитья Рой Капур Аакрути Kummy Dhillon Аамир Кхан Авни Васа Roohi Berde Азиф Ахмед Автар Гилл DILOROM MIRZAEVA. Nargiza Salmonova UMID ISKANDAROV Avaz Qodirov Dilya Urunova Durdona Mo'minova Sa'ida Rametova Armando Baudin David Allen Gabriel Abreu Richard Anderson Лоренс Фишбёрн Айра Хейден Дима Билан The Stig Адитья Сидху Александр Головин Аза Erdem Ergney Kerem Firtina Mustafa Sevki Dogan Osman Sinav Кэти Кэссиди Адриан Шиллер Арарат Кещян Мария Кожевникова Аделин О’Эрми Джессика Лукас Адити Шарма Chien-lien Wu Kam-Kong Wong Брюс Уиллис Адевале Акинойе-Агбаже Брайан Кокс Джоан Аллен Карл Урбан Кори Джонсон Эдвард Нортон Хьюго Уивинг Хэролд Перрино Талиса Сото Джеймс Римар Алекс Паунович Каспер Ван Дин Элайджа Вуд Шон Бин Энди Серкис Chen-yu Chang Hsiao-lung Shi Jen-Kuei Hui Wen-kuei Hui Yu-yen Huang Кристофер Ллойд Элизабет Шу але джим керри Эрик Робертс Аким Шир Алан Тьюдик jahongir poziljonov Sanjar Shodiev Sobir Otajonov Tolib Mo'minov Jumadilla Rametov Muhammadiso Abdulhayirov Saida Rametova Shukrullo Isroilov Tolib Mo’minov Zarina Nizomiddinova Колин Фаррелл Шон Майкл Damien Amey Billy Choi Aziz Umurzoqov Begzod Allaniyazov Bobur Yo'ldoshev Doniyor Hapizov Go'zal Daliyeva Kupjursin Allanazarov Mirzagul Sapayeva Nargiza Allasheva Адам Саундерс ал Hojiboy Tojiboyev Mirza QVZ Handalak Арнольд Шварценеггер Celeste Henderson Kate Higgins Адитья Лакхия Pedro Duarte Barno Qodirova Muhammadali Abduqunduzov Muyassar Berdiqulova Nargiza Rahimova Saida Saidbekova Suhrob Xasanov Qah - Qaha Пол Уокер Вин Дизель джордана брюстер Мэтт Шульце Тайриз Гибсон Лудакрис Санг Кенг Дуэйн Джонсон Бонни Беделиа Алан Рикман Айми Гарсиа Дэнни Гловер Макс Райан Николас Кейдж Кэмерон Диаз Эдди Мерфи Антонио Бандерас Thomas Bonsang Алек Утгофф tas ix million Million Jamoasi 2014 qvz 2014 Kwang-Hee Hwang 30 серия Kaçak Айзиа Фредерикс Айлин Эткинс Alisher Uzoqov DAVRON ZAYNUDDINOV MUHAMMAD ISO ABDULHAIROV SHOXRUX ISMOILOV ABDUHAKIM TOSHTEMIROV DILNOZA UMIROVA ERKIN KOMILOV GULBAHOR YULDOSHEVA RANO BORONOVA RAYHON ULYASENOVA YOQUBJON AHMEDOV Сирша Ронан Michael Reinero tas-ix Qaytar Dunyo Uy bekasi Абдухаким Тоштемирова Ayse Melike Çerçi Kayhan Yildizoglu Levent Ökt Sang-uk Ju Annick Christiaens Paul GRANIER Rose Caprais Sweet Alibis Tsu-yun Lang Алек Су Адриана Угарте Алекс Гонсалес Аарон Пол Kyal Rankine Marley Smith Аида Туртурро RZA Аиша Исса Джуд Лоу Адам Бич Johnny Baker Адж Уилсон МакФол Адриэн Мишлер Afrim Gjonbalaj Аарон Тейлор-Джонсон kino o/zbek uzbek Ajab Bo'libdi Salom Natasha 5 сезон Game of Thrones
статистикастатистика