Ma’lumki, 20-yillar tarixga «patsifizm erasi» nomi
bilan kirdi. Bu hodisa xalqaro munosabatlarda
ham o‘z aksini topdi. Shuning uchun ham katta
kamchilik va adolatsizliklarga qaramay, Versal —
Vashington tizimi o‘zida patsifizm ruhini aks
ettirgan edi va bu tizim 20-yillarda xalqaro munosabatlarda vaqtinchalik
bo‘lsa-da, nisbatan barqarorlikni ta’minlay oldi.
Biroq Versal — Vashington tizimi g‘olib davlatlar o‘rtasidagi hamda
g‘oliblar va yengilgan davlatlar o‘rtasidagi ziddiyatlarni bartaraf etmadi.
Aksincha, bu ziddiyatlar tez orada o‘zini to‘la namoyon eta boshladi.
AQSH 20-yillarning oxiriga kelib barcha buyuk G‘arb va Sharq davlatlari —
Buyuk Britaniya, Fransiya, Germaniya, Italiya va Yaponiya birgalikda ishlab
chiqargan sanoat mahsulotlaridan ko‘p mahsulot ishlab chiqara boshladi.
Chetga sarmoya joylashtirish miqdori bo‘yicha Buyuk Britaniyaga
yetib oldi.
AQSHning maqsadi xalqaro maydonda Buyuk Britaniya gegemonligiga
chek qo‘yish, Germaniyaning Fransiya tomonidan asoratga solinishiga yo‘l
qo‘ymaslik, uni Yevropada Fransiyaga bas keluvchi raqibga aylantirish edi.
O‘z navbatida, yengilgan davlatlar va urush natijasida kam o‘lja tekkan
mamlakatlar o‘ch olish ishtiyoqida yonmoqda edi. Biroq 20-yillarda ham
Yevropada patsifistik kayfiyat va urushga qarshi harakat hali kuchli edi.
Buyuk davlatlar hukmron doiralari istaydilarmi, yo‘qmi, bu omil bilan
hisoblashishga majbur edilar.
| 
