Sizga 9-sinf darsligidan ma’lumki, Birinchi jahon
urushi 1918-yil 11-noyabrda Germaniyaning
Antantaga taslim bo‘lishi bilan tugadi. Shundan
so‘ng urush aybdori bo‘lgan German bloki davlatlari bilan yetkazilgan zararni
qoplash va shartnoma tuzish uchun tayyorgarlik boshlandi. Ko‘p asrlardan
beri urush g‘olibi bo‘lgan davlat yoki davlatlar guruhi bilan yengilgan davlat
yoki davlatlar o‘rtasida shartnoma imzolangan. G‘olib tomon yengilgan
tomonga o‘z xohish-istagini o‘tkaza olgan, albatta. Birinchi jahon urushi
ham bundan mustasno bo‘lmadi. G‘olib Antanta bilan mag‘lub To‘rtlar
ittifoqi o‘rtasida imzolanadigan tinchlik shartnomasining matnini tuzish uchun
Fransiya poytaxti Parij shahriga 27 davlat delegatsiyasi to‘plandi. Ular Versal
saroyida imzolangan tinchlik shartnomasini ishlab chiqish ustida bir yil
ishladilar. V. Vilsonning «14 moddasi» asosida Versal saroyida 5 ta davlat
(Germaniya, Avstriya, Vengriya, Bolgariya va Turkiya) bilan imzolanadigan
5 ta shartnoma matni tayyorlandi. Shu 5 ta shartnoma birgalikda «Versal
tizimi» deb ataldi.
Buyuk davlatlarning Osiyo va Tinch okean havzasidagi munosabatlarini
tartibga solish maqsadida 1921—1922-yillarda Vashington shahrida 9 ta davlat
ishtirokida konferensiya o‘tkazildi. Bu konferensiyada uchta shartnoma
imzolandi. Shu tariqa Versal — Vashington tizimi nomi tarixda qoldi.
| 
